Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2009

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

Έχετε στά χέρια σας ένα βιβλίο μέ εργασίες μαθητών του 1ου Λυκείου Κερατσινίου επί των πλέον ενδιαφερόντων διαλόγων του Πλάτωνος. Καί εδώ έγκειται η πρωτοτυπία του. Εργασίες φθασμένων Επιστημόνων Ελλήνων καί Ξένων, γιά τούς πλατωνικούς διαλόγους έχουν γραφεί αμέτρητες. Εργασίες όμως νέων μαθητών γιά τα θέματα αυτά είναι κατά τό μάλλον ή ήττον ανύπαρκτες. Εγώ τουλάχιστον δέν έχω καμμία σχετική ύπ' όψιν μου. Δεν γνωρίζω, εάν έχετε εσείς.
Γιά νά ενταχθεί όμως η προσπάθεια αυτή στίς χρονικές καί χωρικές συντεταγμένες μας, είμαστε υποχρεωμένοι νά μιλήσουμε γιά τήν πανάρχαια ιστορία καί τήν γλώσσα μας, τούς αρχαίους Έλληνες Επιστήμονες, τόν Πλάτωνα καί τήν διαλεκτική επιστήμη. Θά εξηγήσουμε, τί ακριβώς συνέβη εφέτος στήν Τρίτη Δέσμη του Σχολείου μας σχετικά μέ τό βιβλίο αυτό καί τέλος θά ευχαριστήσουμε όλους, όσοι συνέβαλαν μέ τήν απόφασή τους, τόν μόχθο τους καί κυρίως τήν αγάπη τους στήν πραγματοποίηση της εκδόσεως αυτής.
Το ανά χείρας έργο δέν είναι στατικό καί κλασσικό, αλλά δυναμικό καί προδρομικό. Έχει τήν δύναμη καί τήν χάρη ενός αρχαϊκού κούρου καί μίας αρχαϊκής κόρης μέ τήν λανθάνουσα κίνηση, τήν ραδινότητα των μορφών καί τό χαρακτηριστικό νεανικό μειδίαμα.
Σκοπός μας είναι νά δείξουμε έναν δρόμο δημιουργίας καί νά σμιλέψουμε ένα πρότυπο πρός μίμηση. Καλύτερα νά διακρίνεται κάποιος δημιουργώντας, παρά νά διακρίνεται καταστρέφοντας. ΄Αλλωστε η καταστροφή είναι εύκολη καί δέν έχει καμμίαν αξία. Η δημιουργία είναι δύσκολη, αλλά χαρίζει υψηλής στάθμης ικανοποίηση.

Α. Η ΠΑΝΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Ο τόπος καί ο χρόνος:

Ο τόπος μας είναι πανάρχαιος. Πρίν από 140.000.000 ετη, στίς αρχές της Κρητιδικής περιόδου, ανυψώνεται πάνω από τήν θάλασσα η πρώτη Οροσειρά του κόσμου, η περίφημη Πελαγονική Οροσειρά, η οποία έλαβε τό ονομά της από τήν ομώνυμη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.
Η Πελαγονική Οροσειρά αρχίζει από τήν σημερινή Αλβανία, συνεχίζει στήν Ενιαία Ήπειρο, τήν Δυτική Μακεδονία, τόν Ολυμπο, τήν Μαγνησία, τήν Εύβοια, τίς Βόρειες Σποράδες, τήν Αττική, τίς Κυκλάδες, τήν Σάμο, τήν Ικαρία, τμήμα των Δωδεκανήσων και στην Μικρά Ασία. Σχηματίζεται έτσι μία τεράστια οξεία γωνία (V), πού δίνει τήν ενότητα όλου του Ελληνικού χώρου.
Πρίν από 35.000.000 έτη, όταν η τάφρος της Πίνδου έχει πιά γεμίσει από ιζήματα, σημειώνονται νέες κοσμογονικές αναστατώσεις στά έγκατα της Ελληνικής γής. ΄Υστερα από μία πανίσχυρη ανοδική ώθηση, πτυχώθηκαν τά υλικά της τάφρου καί ανυψώθηκαν σχηματίζοντας τήν επιβλητική οροσειρά της Πίνδου. Είναι η εποχή των Αλπικών πτυχώσεων, κατά τήν οποία αναφαίνονται οι υψηλότεροι ορεινοί όγκοι της Γης, οι ΄Αλπεις, τά Πυρηναία καί τά Ιμαλάια.
Μέ τίς τελευταίες γεωλογικές αναστατώσεις, αναδύεται από τά θαλάσσια βάθη η Αιγηίς, σάν ενιαία καί αδιαίρετη μάζα ξηράς, πού εκάλυπτε τόν ελληνικό χωρο, από το Ιόνιο ως τήν Μικρά Ασία και τά νότια της Κρήτης.
Η Αιγηίς είναι τό λίκνον των Ελλήνων, των πρώτων ανθρώπων της γης.
Τά τελευταία εκατομμύρια χρόνια καί κυρίως τά τελευταία 20.000 χρόνια, αλλεπάλληλες καταβυθίσεις σημειώνονται στό ανατολικό τμήμα της Αιγηίδος. Η θάλασσα εισχωρεί στήν αρχή από τό στενό μεταξύ Κυθήρων καί Κρήτης καί ύστερα από τό ευρύτερο βύθισμα μεταξύ του Ευβοϊκού ακρωτηρίου Καφηρέως καί της ΄Ανδρου. Προελαύνει πρός τά Βορειοανατολικά καί κατακλύζει τίς κοιλάδες του Ελλησπόντου καί του Βοσπόρου, ακόμη καί τήν λεκάνη του Ευξείνου Πόντου, σχηματίζοντας τό Αιγαίον Πέλαγος καί τον Εύξεινο Πόντο. Οι κορυφές των βουνών σχηματίζουν τα πολυάριθμα νησιά των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων καί των Σποράδων.
Η Μικρά Ασία - κοιτίδα ελληνικού πολιτισμού καί αυτή - καί μάλιστα η περιοχή από τον Πόντο ως τίς πλαγιές του Ταύρου δέν διαφέρει καθόλου από γεωφυσική καί κλιματολογική άποψη από τήν σημερινή Ελλάδα: η ίδια πολύπλοκη ακτογραφία, όπως τήν προσημαίνουν άλλωστε τά νησιά της ανατολικής ακτής του Αιγαίου, η ίδια σχεδόν ορεογραφική διανομή, μέ λίγο χαμηλότερα βουνά, πολλές στενόμακρες κοιλάδες, πού καταλήγουν σέ όρμους. Γιά όλα αυτά, πού αναφέραμε, βλέπε εκτός των άλλων τό βιβλίο του Αντωνίου Β. Καψή, «Προανθρώπινη ζωή», έκδοση του συγγραφέως, 1985, σελ. 235 καί 236, το βιβλίο του Ξέρξη Λίβα, «Αιγηίς, κοιτίς των Αρίων καί του Ελληνισμού», Αθήναι, 1963, από την αρχή μέχρι τό τέλος καί τήν «Ιστορία του Ελληνικού ΄Εθνους» της Εκδοτικής Αθηνών, τόμος Α, σελ. 11.

Οι ΄Ελληνες καί ο πολιτισμός τους:

Ανθρώπινη κνήμη 11.000.000 ετών, πού βρέθηκε στά Τρίγλια της Μακεδονίας από τόν ανθρωπολόγο ΄Αρη Πουλιανό, αποδεικνύει τήν ύπαρξη ανθρώπου στήν Ελλάδα σέ τόσο μεγάλο χρονικό βάθος.
Ίχνη τεχνητού πυρός ανακαλύπτονται στο Σπήλαιο των Πετραλώνων της Χαλκιδικής, ηλικίας 1.000.000 ετών, ενώ μέχρι πρίν από μερικές δεκαετίες οι επιστήμονες πίστευαν, ότι τά αρχαιότερα ίχνη τεχνητού πυρός βρίσκονταν σέ σπήλαιο του Πεκίνου χρονολογημένα πρό 300.000 ετών.
Ενώ όλοι οι άλλοι λαοί έχουν στήν μνήμη τους έναν μόνον κατακλυσμό, δηλαδή τόν τελευταίο, εμείς έχουμε τρείς: Τον κατακλυσμό του Ωγύγου, περίπου το 26.000 π.Χ., του Δαρδάνου, χρονολογικώς απροσδιόριστο, καί τέλος του Δευκαλίωνος το 12.000 π.Χ., «ότε καί τά όρη της Θεσσαλίας διέστη», κατά τόν Απολλόδωρο και συνέβη ο καταποντισμός της Αιγηίδος. Του τελευταίου κατακλυσμού οι μνήμες διασώζονται στόν κατακλυσμό του Ουτναπιστίμ στό Βαβυλωνιακό ΄Επος του Γιλγάμου καί στόν καταλυσμό του Νώε στήν Γένεση.
Η ύπαρξη Οψιανού λίθου της νήσου Μήλου στό Σπήλαιο Φράγχθι, κοντά στό Πόρτο Χέλι καί στό σπήλαιο του Κύκλωπος στά Γιούρα Αλοννήσου, ηλικίας 6ης εώς καί 9ης χιλιετίας π.Χ., τό οποίο ανέσκαψε ο Αρχαιολόγος καί ΄Εφορος Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Αδαμάντιος Σάμψων, αποκαλύπτει κατά τήν πεποίθησή μας τήν ύπαρξη ναυτιλίας ανοικτής θαλάσσης εκείνη τήν εποχή.

Η Ελληνική γλώσσα.

Η Ελληνική γλώσσα έχει ηλικία τουλάχιστον 50.000 ετών μέ βάση τά ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των Σαρακατσάνων. Οι Σαρακατσάνοι είναι ένα πανάρχαιο ελληνικό φύλο μαρτυρημένο ανθρωπολογικώς εδώ καί 50.000 έτη, τό οποίο ανέκαθεν ομιλεί αποκλειστικά τήν Ελληνική γλώσσα, χωρίς καμμία ξένη πρόσμειξη. Τό λογικό συμπέρασμα είναι, ότι η Ελληνική γλώσσα έχει τουλάχιστον τήν ηλικία του Σαρακατσάνικου Ελληνικού φύλου.
Τό πρόγραμμα «Μουσαίος» του Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσης, εκδόσεως του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας των Η.Π.Α. στίς αρχές της δεκαετίας το[υ 1990, περιέχει περίπου 70.000.000 γλωσσικά λήμματα. ΄Οταν ολοκληρωθεί, θά περιέχει 150.000.000 γλωσσικά λήμματα. Αυτό τί αποδεικνύει; Είναι δυνατόν ένας τέτοιος γλωσσικός πλούτος νά εχει δημιουργηθεί σέ τέσσερις μόνο χιλιάδες χρόνια, όπως ισχυρίζονται μερικοί;
Η Ελληνική γλώσσα καί από τόν πλούτο της αποδεικνύεται πανάρχαια καί μητέρα όλων των υπολοίπων γλωσσών, οι οποίες είναι απλώς διάλεκτοί της. Η Ελληνική γλώσσα έχει τήν ακρίβεια της γεωμετρίας καί τήν απόλυτη σαφήνεια, πού απαιτούν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Εάν υπήρχε η δυνατότητα νά επικοινωνήσουμε μέ έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή πολύ μεταγενέστερης γενεάς καί του γράφαμε τό αγγλικό ρήμα WRITE, αυτός δέν θά αντιλαμβανόταν, τί ακριβώς εννοούμε μέ μίαν μόνο λέξη, διότι στά αγγλικά WRITE σημαίνει πολλά καί διαφορετικά: γράφω, γράφεις, γράφουμε, γράφετε, γράφουν καί γράφειν.
Αντιθέτως εάν του γράφαμε τό Ελληνικό ρήμα ΓΡΑΦΩ, θά αντιλαμβανόταν αμέσως, τί εννούμε. Εννοουμε: γράφω καί μόνον γράφω καί τίποτε άλλο. Απόλυτη ακρίβεια, ευκρίνεια καί σαφήνεια. Αλλά θά μπορούσε κάποιος νά αντιτείνει, ότι καί η Λατινική γλώσσα έχει τήν ίδια ακρίβεια. Μήπως έχει δίκιο; Ας πάρουμε λοιπόν τό «amo», ένα ρήμα ομαλό της Λατινικής γλώσσης. Τό σύνολο των μονολεκτικών τύπων του ρήματος αυτού στήν ενεργητική φωνή είναι 80 καί τό αντίστοιχο σύνολο των τύπων του στήν Μέση φωνή είναι 42. ΄Εχουμε δηλαδή ένα γενικό σύνολο 122 ρηματικών τύπων στήν Λατινική.
Ας πάρουμε τώρα τό «λύω», ένα επίσης ομαλό ρήμα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης. Τό σύνολο των μονολεκτικών τύπων του ρήματος αυτού στήν ενεργητική φωνή είναι 137, στήν Μέση Φωνή 145 καί στήν Μέση μέ Παθητική Διάθεση 55. ΄Εχουμε δηλαδή ένα σύνολο 337 ρηματικών τύπων. Η Αρχαία Ελληνική έχει σχεδόν τριπλάσιους ρηματικούς τύπους ενός ομαλού ρήματος, από όσους διαθέτει η Λατινική γλώσσα. Αρα έχει τριπλάσια ακρίβεια αποδόσεως νοήματος, από όσην διαθέτει η Λατινική. Εάν μάλιστα συγκρίνουμε τήν Αρχαία Ελληνική μέ τίς σύγχρονες γλώσσες στόν τομέα της ακριβείας αποδόσεως νοήματος, τά αποτελέσματα θά είναι απογοητευτικά γιά αυτές.
Νά γιατί οι Αμερικανικές καί οι Ιαπωνικές Εταιρείες Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, όταν ζητούν υψηλόβαθμα Στελέχη, απαιτούν νά έχουν καί γνώση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης. Αυτοί κάτι θά ξέρουν. Αντιθέτως, εμείς οι έξυπνοι...
Εκτός αυτών δέν πρέπει νά λησμονούμε καί τό νεολιθικό κεραμεικό θραύσμα, τό ευρεθέν στά Γιούρα της Αλοννήσου από τόν Αδαμάντιο Σάμψων, ηλικίας, περίπου 6.000 ετών π.Χ. καί επί του οποίου διακρίνονται ολοκάθαρα τά κεφαλαία ελληνικά αλφαβητικά γράμματα Α, Δ, Υ, μέ άγνωστη βέβαια μέχρι στιγμής φωνητική αξία. Πράγματι δέν είναι βέβαιον, ότι πρόκειται περί γραμμάτων. ΄Ομως τό γεγονός, ότι παρόμοια σύμβολα υπάρχουν σέ χιλιάδες νεολιθικά θραύσματα, ευρεθέντα στήν κοιλάδα του βορείου Νέστου στήν Μοισία (σημερινή Βουλγαρία) καί ανήκοντα στήν πέμπτη χιλιετία π.Χ. καθώς καί τό αναμφισβήτητο γεγονός, ότι παρόμοια σύμβολα ανιχνεύονται στήν περίφημη πινακίδα του Δισπηλιού, η οποία φέρει γραφή του 5.250 π.Χ., αποδεικνύει, ότι ο μείζων ελληνικός χώρος είχε αλφαβητικά γράμματα τρεις καί τέσσερις χιλιάδες χρόνια πρίν από τήν υποτιθέμενη δημιουργία του αλφαβήτου από τούς «Φοίνικες».
Πιστεύω ακράδαντα, ότι η ελληνική αλφαβητική γραφή συνυπήρχε μέ τήν εικονογραφική καί τήν συλλαβογραφική γραφή, όπως ακριβώς καί στίς ημέρες μας συνυπάρχει η αλφαβητική γραφή μέ τήν εικονογραφική γραφή των πινακίδων της τροχαίας, όπου ένα απλό θαυμαστικό (!) εντός τριγώνου σημαίνει: «Προσοχή απροσδιόριστος κίνδυνος». Φαντασθήτε λοιπόν, τί θά συνέβαινε, άν μετά από χιλιάδες χρόνια ανακαλυπτόταν σέ κάποια ανασκαφή μία τέτοια πινακίδα της τροχαίας καί δέν ανακαλύπτονταν αλφαβητικές γραφές, λόγω φθοράς των φερόντων υλικών. Πολλοί επιστήμονες θά ισχυρίζονταν τότε, ότι στήν σημερινή Ελλάδα του 2.000 μ.Χ. δέν υπήρχε αλφάβητον, αλλά μόνον εικονογραφική γραφή!
Προσδοκώ, ότι εάν γίνουν ενάλιες ανασκαφές στό Αιγαίο ή ανασκαφές σέ λιμναίες οικήσεις της κυρίως Ελλάδος, όπου η διαρκής υγρασία διασώζει έγγραφα οργανικά υλικά, θά ευρεθούμε πρό εκπλήξεων σχετικά μέ τήν ελληνική αλφαβητική γραφή.

Ο Ελληνικός Πολιτισμός δημιουργεί αποικίες σέ όλο τόν κόσμο.

  1. Αποικισμός της Μεσογείου: 2.000 αποικίες, εμπόρια καί λιμανόσκαλες!!!
  2. Αποικισμός της Ασίας: Ο Μέγας Αλέξανδρος, όπου πήγαινε συναντούσε Έλληνες. Οι Καλάς είναι ένα από αυτά τά Ελληνικά φύλα, πού διασταυρώθηκε μέ στρατιώτες του Μ. Αλεξάνδρου. Υπάρχουν όμως καί οι λεγόμενοι του Ελληνισμού, οι οποίοι στήν προσπάθειά τους νά μειώσουν ο,τιδήποτε τό Ελληνικό, προσπάθησαν νά ειρωνευθουν τά περί των Καλάς. ΄Ελαβαν όμως τόν μισθό τους. Ας μήν λησμονούμε καί τά όσα μνημονεύει ο Αρριανός στήν Ινδική του (Κεφάλ. 1,4): «Νυσαίοι (δηλαδή οι κάτοικοι της ινδικής πόλεως Νύσης, οι οποίοι υποδέχθηκαν τόν Μέγαν Αλέξανδρο) ουκ ινδικόν γένος εστίν, αλλά των άμα Διονύσω ελθόντων Ελλήνων ες τήν γην των Ινδων». Γνωρίζουμε, ότι η εκστρατεία του Διονύσου στίς Ινδίες πραγματοποιήθηκε τήν 4η χιλιετία π.Χ.
  3. Αποικισμός της Αμερικής: Τί νά πρωτομνημονεύσει κανείς; Τά Αργοναυτικά του Απολλωνίου του Ροδίου (βιβλίον 3, στοιχ. 1194 κ.ε.), όπου παρουσιάζεται η Αργώ στόν Νότιο Ατλαντικό, τήν ώρα πού έδυε η Ελίκη (Μεγάλη) ’ρκτος (Έκλιθεν ευφεγγέες αστέρες Ελίκης ’ρκτου), τόν Περί βασιλείας τέταρτον λόγον του Δίωνος του Χρυσοστόμου (159R), όπου ο Διογένης απευθυνόμενος στόν Μ. Αλέξανδρο του λέει, ότι δεν θά έχει τίποτε περισσότερο από κανέναν, ούτε καί εάν καταλάβει ήπειρο μεγαλύτερη της Ασίας, αφού περάσει τόν Ωκεανό (ουδ' αν ετέραν προσλάβης ήπειρον μείζω της Ασίας, τόν Ωκεανόν διανηξάμενος), τόν «Οίνοπα Πόντον» της Εριέττας Μέρτζ κατά μετάφραση Νικολάου Ζαΐρη, όπου παρουσιάζονται ταξίδια του Οδυσσέως στήν Αμερικανική ήπειρο ή τέλος τήν «Ελληνική Καταγωγή των Αραουκάνων της Χιλής», του Αραουκάνου σοφού Lonko Kilapan (κατά μετάφραση Γιώργου Λαθύρη;)
  4. Αποικισμός του Ειρηνικού Ωκεανού: Βλέπε τό μνημειώδες βιβλίο του Νορβηγογερμανού επιστήμονος Nors Josephson, The Greek Linguistic elements in the Polynesian languages, τό οποίο εξέδωσε τό Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης τό 1987 καί όπου αποδεικνύεται, ότι οι ρίζες 868 λέξεων των κατοίκων της Πολυνησίας είναι αρχαίας ελληνικής προελεύσεως.

Εναντίον όλου αυτού του πλούτου των αποδεικτικών στοιχείων της γηγενείας καί της αυτοχθονίας των Ελλήνων, κάποιοι ξένοι συμπλεγματικοί δημιούργησαν - καί κάποιοι εντόπιοι οπαδοί τους στήριξαν συνειδητά ή ασυνείδητα τόν μύθο των «Ινδοευρωπαίων» καί τήν δήθεν έλευσή τους στήν Ελλάδα τήν 2η χιλιετία π.χ.!!! Εάν αυτό αληθεύει, τότε ποίοι κατοικούσαν προηγουμένως στήν Ελλάδα; Ασφαλώς οι Προέλληνες(!!!), μας λέγουν. Ασχέτως εάν ο όρος «Προέλληνες», ουδαμού της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μαρτυρείται.
Ο μόνος παρεμφερής όρος, ο οποίος μαρτυρείται πολλάκις είναι ο όρος «Προσέληνοι» και «Προσεληναίοι», δηλαδή «Πρό της Σελήνης», με ό,τι σημαίνει αυτό. (Τόν όρο «Προσέληνος» καί «Προσέληνοι» χρησιμοποιούν οι εξής συγγραφείς στό αντίστοιχο έργο τους:

  1. Αριστοτέλης, απόσπασμα 591, 5
  2. Νόννος, Διονυσιακά, 41, 90
  3. Στέφανος ο Βυζάντιος, Εθνικά, 536,15
  4. Ευστάθιος, Παρεκβολαί εις Ομήρου Ιλιάδα, 1, 464, 27
  5. Σχόλια εις Αισχύλου Προμηθέα, στίχος 438a, 438d καί 450
  6. Σχόλια εις Απολλωνίου Ροδίου Αργοναυτικά, 275, 20
  7. Σχόλια εις Αριστοφάνους Νεφέλας, στίχος 398c
  8. Σούδας Λεξικόν στήν λέξη Προσέληνοι
Τήν λέξη «Προσεληνίς» καί «Προσελήνιδες» μνημονεύουν οι εξής:
  1. Ηρωδιανός ο Γραμματικός, Περί καθολικής προσωδίας, 3, 1
  2. Στέφανος ο Βυζάντιος, Εθνικά, 536, 16
  3. Ησυχίου Λεξικόν στήν λέξη Προσελήνιδες

Τέλος την λέξη «Προσεληναίος» μνημονεύουν τά Λυρικά Αδέσποτα, απόσπασμα 67β.
Σέ αντιδιαστολή πρός όλες αυτές τίς δειγματοληπτικές παραπομπές, ας μας προσκομίσουν έστω καί μίαν παραπομπή, πού νά αναφέρεται σέ «Προέλληνες».
Θά τελειώσω λοιπόν τό κεφάλαιο αυτό της Εισαγωγής μέ την παράθεση ενός σημαντικου χωρίου από το 8ον Βιβλιον, Κεφάλαιον 14, παράγραφος 66 της ευαγγελικής Προπαρασκευής του Ευσεβίου: Ελλάς γάρ μόνη αψευδώς ανθρωπογονεί, φυτόν ουράνιον καί βλάστημα θείον ηκριβωμένον, λογισμόν αποτίκτουσα οικειούμενον επιστήμη (Η Ελλάς μέ τό νά δημιουργεί τόν λογισμό, ο οποίος οικειοποιείται διά της επιστήμης, είναι αληθώς η μόνη, πού γεννά τόν άνθρωπο, ο οποίος είναι ουράνια φύτρα καί εξακριβωμένος θεϊκός βλαστός).

Β. ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ

Πολλοί άνθρωποι ενσυνειδήτως ή ασυνειδήτως πιστεύουν, ότι οι Έλληνες της αρχαίας εποχής ήταν απλώς θεωρητικοί. ΄Οτι δηλαδή φιλοσοφούσαν, νομοθετούσαν, έγραφαν ιστορία, λογοτεχνικά κείμενα, θεατρικά έργα, αλλά δέν ασχολούντο μέ τό πείραμα, μέ τίς θετικές επιστήμες καί μέ τήν τεχνολογία. Ο Καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος γράφει στήν εισαγωγή του περιφήμου έργου του: Αρχαίοι Έλληνες θετικοί Επιστήμονες, ότι οι Έλληνες εθεμελίωσαν μέ σύστημα, τάξη καί φαντασία όλες τίς θετικές επιστήμες. Οι ΄Ελληνες επιστήμονες ήταν πρόσωπα υπαρκτά, μέ όνομα, σπουδές, επιστημονική δραστηριότητα, έρευνα, πειράματα, μετρήσεις και συγγράμματα. Δέν βρέθηκε ούτε ένας μή ΄Ελληνας επιστήμων (αρχιτέκτων, φυσικός, μαθηματικός, χημικός, μηχανικός, φαρμακοποιός) μέ συγγράμματα, πού νά έστειλε στήν Ελλάδα «Εξ Ανατολών τό φως». Ο Ρωμαίος ιστορικός της Αρχιτεκτονικής Βιτρούβιος στό γνωστό καί μοναδικό σύγγραμμά του «Περί Αρχιτεκτονικής» αναφέρει εκατοντάδες ΄Ελληνες Αρχιτέκτονες, αλλά ούτε εναν Ρωμαίο.
Τόν 14ο αιώνα ιδρύθηκαν τά πρώτα Πανεπιστήμια στήν Ευρώπη. Πόλεις καί κράτη καυχώνται γιά αυτά: Η Πορτογαλλία γιά τό Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα, η Γερμανία γιά τήν Χαϊδελβέργη καί τήν Λειψία, η Ιταλία γιά τήν Μπολώνια καί τήν Ρώμη. Στήν Αρχαία Ελλάδα όμως λειτουργούσαν πανεπιστημιακές σχολές γιά πολλούς αιώνες, όπως οι εξής.

  • Ιωνικής Σχολή Θαλού, στήν Μίλητο
  • Πυθαγόρειος Σχολή, στόν Κρότωνα
  • Ακαδημία Πλάτωνος, στήν Αθήνα
  • Ελεατική Σχολή Ζήνωνος, στήν Ελέα
  • Σχολή Ευδόξου, στήν Κύζικο
  • Μουσείον, στήν Αλεξάνδρεια
  • Πανδιδακτήριον της Μαγναύρας, στήν Κωνσταντινούπολη
  • Ιατρική Σχολή, στήν Μασσαλία

Σέ όλες αυτές τίς σχολές διδάσκονταν εκτός των άλλων μαθημάτων καί οι θετικές επιστήμες, τά Μαθηματικά, η φυσική, η αστρονομία, η βιολογία, η βοτανική κ.λπ.
Αξιοσημείωτο είναι, οτι, ενώ χρειάστηκε νά φθάσουμε στίς αρχές του 20ου αιώνος, γιά νά επιτραπή η είσοδος των γυναικών στά Πανεπιστήμια, α'υτό επιτρεπόταν σέ όλες τίς Σχολές της Αρχαίας Ελλάδος. Πολλές γυναίικες σπούδασαν, ασχολήθηκαν μέ τήν επιστήμη, έγραψαν συγγράμματα, δίδαξαν (αναφέρουμε τήν αστρονόμο Αγλαονίκη τήν Θετταλίδα τόν 5ο αιώνα π.Χ., τήν μαθηματικό Αρετή τήν Κυρηνεία τόν 3ο αιώνα π.Χ., τήν μαθηματικό Δαμώ τήν Κροτωνία τόν 6ο αιώνα π.Χ., τήν αστρονόμο Θεανώ τήν Θουρία τόν 6ο αιώνα π.Χ., τήν χημικό Κλεοπάτρα τήν Αλεξανδρίδα τόν 2ο αιώνα μ.Χ., τήν μαθηματικό Περικτιόνη τήν Αθηναία τόν 5ο αιώνα π.Χ. καί τήν μαθηματικό καί αστρονόμο Υπατία τήν Αλεξανδρίδα τόν 4ο αιώνα μ.Χ.).
Τό περίφημο Μουσείον της Αλεξανδρείας ήταν τό πρώτο Πολυτεχνείο στήν ιστορία του πλανήτη μας. Εκεί βρισκόταν ο πυρήνας γιά τήν τεχνολογική ανάπτυξη. Μέ κέντρο τήν Αλεξάνδρεια ετοιμαζόταν η μεγάλη βιομηχανική επανάσταση στούς ελληνιστικούς χρόνους. Μεγάλες εφευρέσεις είχαν γίνει, όπως η αντλία, τό ωρολόγιο, τό ταξίμετρο καί τό οδόμετρο, τά αυτόματα, πού εκινούντο μέ υδατοπίεση ή ατμοπίεση. Αναμενόταν η εφαρμογή σέ μηχανήματα καί η εν σειρά εκμετάλλευση, πού θά άλλαζε τήν πορεία του κόσμου. Η βιομηχανική επανάσταση όμως ματαιώθηκε λόγω της ρωμαϊκής κατακτήσεως καί λόγω του εμπρησμού της περίφημης βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας, όπου καταστράφηκαν 700.000 βιβλία.
Τέτοιου είδους γνώσεις αποκτά κάποιος, εάν μελετήσει τό βιβλίο «Αρχαίοι ΄Ελληνες Θετικοί Επιστήμονες» του Κωνσταντίνου Γεωργακοπούλου, στίς εκδόσεις Γεωργιάδη, Αθήναι, 1995, τό οποίον εκθύμως συνιστούμε.
Τό 1997 στό Τεχνικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης είχε διοργανωθεί έκθεση μέ θέμα Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία, η οποία προκάλεσε αίσθηση. Ευχόμαστε στό εγγύς μέλλον νά διοργανωθεί ανάλογη έκθεση καί στήν περιοχή Πειραιώς καί Αθηνών, γιά νά αντιληφθούμε όλοι τά επιτεύγματα των προγόνων μας σέ πολλούς τομείς, όπως στίς τηλεπικοινωνίες καί στήν μέτρηση του χρόνου καί των αστρικών κινήσεων (βλέπε καί τόν Αστρολάβο των Αντικυθήρων, πού εκτίθεται στό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, του οποίου τά 29 γρανάζια είναι αποτέλεσμα υψηλής τεχνολογίας καί δέν είναι δυνατόν νά είναι χειροποίητα. Αυτό μας τό διαβεβαιώνουν έμπειροι μεταλλουργοί).

Γ. Ο ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ

Ενας από τούς αμέτρητους μεγάλους Έλληνες επιστήμονες είναι καί ο Μαθηματικός καί Φιλοσόφος Πλάτων ο Αθηναίος, πού γεννήθηκε τό 427 π.Χ. στόν Δήμο των Αθηναίων καί πέθανε στό ίδιο μέρος τό 347 π.Χ. (βλέπε εκτός των άλλων καί τό έργον του Θεοδοσίου Γ. Βαρβιτσιώτου «Λεξικόν Αρχαίων Ελλήνων», θεμελιωτών του παγκοσμίου πολιτισμού, Γεωργιάδης, Αθήναι, 1997, όπου μνημονεύονται 4.000 αρχαίες Ελληνικές προσωπικότητες).
Δέν θά ασχοληθώ μέ τα βιογραφικά του καί μέ τό έργο του, διότι μέ αυτά ασχολούνται οι συγγραφείς των πραγματειών, πού ακολουθούν.
Θά ήθελα όμως νά επιστήσω τήν προσοχή των αναγνωστών στό θέμα της διαλεκτικής, η οποία έχει παρερμηνευθεί τούς δύο τελευταίους αιώνες. ΄Εχει μάλιστα αντιδιασταλεί πρός τήν Λογική, τήν αποκαλουμένη περιφρονητικά από μερικούς τυπική Λογική, μέ τό επιχείρημα ότι η Διαλεκτική Λογική καταργεί δήθεν τόν νόμο της ελλείψεως αντιφάσεως!!! Η κατάργηση όμως του λογικού νόμου της ελλείψεως αντιφάσεως συμβαίνει μόνον στην κατάσταση της σχιζοφρένειας.
Η Διαλεκτική από γραμματικής απόψεως δέν είναι όνομα ουσιαστικόν. Είναι επίθετον κατά παράλειψη της λέξεως Τέχνη. ’ρα διαλεκτική τέχνη είναι η τέχνη του συζητείν γιά κάποιο θέμα μέ ερωτήσεις καί απαντήσεις. Καί διαλεκτικός από τό ρήμα διαλέγομαι, είναι ο ικανός συζητητής, ο έμπειρος εις τό διαλέγεσθαι, ο ακολουθών τήν διαλεκτικήν μέθοδο. Είναι σπουδαίο προσόν νά δίδονται καίριες απαντήσεις. Καί ακόμη σπουδαιότερο νά υποβάλλονται καίριες ερωτήσεις.
Ιδεώδες της ελληνικής παιδείας είναι νά γίνουν οι άνθρωποι ικανοί «λόγον διδόναι καί λαμβάνειν» (βλέπε Ξενοφώντος, Οικονομικόν, 11, 22). Δηλαδή οι άνθρωποι οφείλουν νά δίδουν στούς άλλους τό δικαίωμα λόγου, αλλά καί να δίδουν λόγον οι ίδιοι, νά εκθέτουν δηλαδή επακριβώς τά δεδομένα καί νά τά αιτιολογούν επαρκώς βάσει της αρχής του αποχρώντος λόγου, αλλά δέν πρέπει νά σταματούν εδώ. Οφείλουν επίσης νά λαμβάνουν λόγον από τούς άλλους, δηλαδή νά παρακολουθουν μέ προσοχή αυτά, πού λέγουν οι άλλοι.
Εν συντομία δηλαδή κάθε άνθρωπος οφείλει νά είναι ικανός πομπός καί δέκτης λόγου. Ο λόγος παράγεται από τό ρήμα λέγω. Τό ρήμα λέγω παράγεται από δύο διαφορετικές ρίζες: α) Τήν ρίζα λέχ- από τήν οποία παράγεται τό λέγω - κοιμίζω, ξαπλώνω, η λεχώ, η άλοχος, η λόχμη καθώς καί τό λατινικό lex = ο κείμενος νόμος αλλά καί το αγγλικό law = ο κείμενος νόμος. β) Τήν ρίζα λέγ- από τήν οποία παράγεται τό λέγω = ομιλώ, τό λογίζομαι, η εκλογή, η συλλογή, καθώς καί τό λατινικό lego = αναγιγνώσκω.
Λόγος σημαίνει έναρθρος λόγος, προφορικός ή γραπτός, λέξη (π.χ. εν ενί λόγω = μέ μία λέξη), απόφθεγμα, απόκριση μαντείου, γνωμικό, ρητό, παροιμία, φήμη (π.χ. ως λόγος έχει = όπως φημολογείται), σκέψη, λογική, λογισμός, παγκόσμιος νομοτέλεια (παράβαλε τόν Λόγον του Ηρακλείτου), μελέτη, μαθηματική σχέση (π.χ. ο λόγος της περιφερείας πρός τήν διάμετρον του κύκλου = π), αιτία (π.χ. ο λόγος υπάρξεως του φαινομένου) καί τέλος λόγος σημαίνει τόν Υιόν του Θεού.
Ο Ελληνικός πολιτισμός είναι ο πολιτισμός του Λόγου, εν αντιθέσει πρός τόν Λατινικό, ο οποίος είναι ο πολιτισμός του Πράγματος (res). Πάρτε μίαν τυχαία σελίδα Ελληνικού βιβλίου καί μίαν τυχαία σελίδα Λατινικού βιβλίου. Στήν πρώτη κυριαρχεί ο Λόγος, ως ουσιαστικό ή ως επίθετο ή ως ρήμα της ιδίας ρίζας (λόγου χάρη στην 39η παράγραφο του Επιταφίου Λόγου του Περικλέους, τόν οποίον αναφέρει ο Θουκυδίδης στό 2ο βιβλίο της Ξυγγραφής του, διαβάζουμε τίς φράσεις: κόμπω λόγου = ως καυχησιολογία, τούς λόγους = τά λόγια, λόγω = μέ αποδεικτικό λόγο, εκλογίζεσθαι = νά υπολογίζουμε μέ λογικό τρόπο, λογισμός = η λογική σκέψη, λογισμώ = λόγω υπολογισμού).
Αντιθέτως, στήν Λατινική σελίδα κυραρχεί το Πράγμα = res (res publica = τό δημόσιον πράγμα, η πολιτεία, res gestae = οι πράξεις, res bonae = η ευπραγία, res militaris = τά στρατιωτικά, res nautica = τά ναυτικά, quam ob rem = ένεκα τούτου, καί άλλα αμέτρητα).
Ανακεφαλαιώνοντας συμπεραίνουμε, ότι διαλεκτική είναι η τέχη του διαλέγεσθαι βάσει της λογικής, η οποία είναι μία καί μοναδική. Δέν υπάρχουν πολλές Λογικές, όπως νομίζουν μερικοί. Λογική είναι η επιστήμη του ορθώς διανοείσθαι, η οποία ερείδεται επί των αρχών της νοήσεως: Επί της αρχής της Ταυτότητος (κάθε τί, πού σκεπτόμαστε, ταυτίζεται μέ τόν εαυτό του), επί της αρχής της ελλείψεως αντιφάσεως (αποκλείεται η συνύπαρξη μίας εννοίας καί της αντιφατικής της ταυτοχρόνως), επί της αρχής της του Τρίτου Αποκλείσεως (μεταξύ μίας εννοίας καί της αντιφατικής της δέν παρεμβάλλεται καμμία τρίτη έννοια) καί επί της αρχής του Αποχρώντος Λόγου (κάθε τί οφείλει νά έχει επαρκή αιτιολογία).
Ο διαλεκτικός δέν έχει προκαταλήψεις, δηλαδή εκ των προτέρων παραδοχές, καί δέν προσπαθεί να επιβάλει τίς απόψεις του στόν άλλον. Ο διαλεκτικός σέβεται τίς απόψεις του άλλου, έστω καί εάν διαφέρουν από τίς δικές του. Ελέγχει τίς έννοιες, τίς οποίες χρησιμοποιεί ο ίδιος καί οι συνομιλητές του, υποβάλλοντές τις στήν βάσανο των αρχών της νοήσεως καί των μεθόδων του ορισμού, της διαιρέσεως, του μερισμού καί της ταξινομήσεως. ΄Ο,τι δέν συμμορφώνεται μέ τίς αρχές καί τίς μεθόδους, τό θεωρεί αντιεπιστημονικόν καί τό ερευνά μέχρι νά τό καταστήσει επιστημονικόν. Ο διαλεκτικός συζητεί καί δέν κουβεντιάζει. Η κουβέντα γίνεται, γιά νά περνά η ώρα καί μπορεί νά είναι ελαφρού περιεχομένου, μέ έριδες, μέ δόγματα, μέ φωνές, μέ προκαταλήψεις, καί όλοι μένουν ικανοποιημένοι, διότι κανένας δέν άκουσε τόν διπλανό του, αλλά απλώς επιβεβαίωσε τίς ήδη διαμορφωμένες πεποιθήσεις του.
Κουβέντα μπορεί νά γίνει επί παντός επιστητού ακόμη καί από αδαείς συνήθως ανθρώπους. Η συζήτηση όμως διεξάγεται μόνον μεταξύ νουνεχών, ηρεμα καί γαλήνια, διότι σκοπός της συζητήσεως δέν είναι η επιβολή του ενός επί του άλλου, αλλά η ανάδειξη της αληθείας καί η απόρριψη της πλάνης. (Πλάνη είναι η ασυνείδητη αποχή από τήν αλήθεια, όπως π.χ. η πεποίθηση των ανθρώπων στό παρελθόν, ότι η Γη ήταν επίπεδη. Λάθος είναι κάτι πού λανθάνει, δηλαδή κάτι, πού μας διαφεύγει. Σφάλμα είναι η υπολογιστική απόκλιση από τήν αλήθεια. Ψεύδος είναι η ενσυνείδητη διαστροφή της αλήθειας).
Μέρη της συζητήσεως (της από κοινού αναζητήσεως: αυτό άλλωστε σημαίνει σύν-ζήτηση) είναι η ελεγκτική μέθοδος καί η μαιευτική. Μέ τήν πρώτη διαπιστώνουμε τήν ορθότητα των μέχρι στιγμής παραδοχών μας μέ νηφαλιότητα καί χωρίς πάθος. Μέ τήν δεύτερη εκμαιεύουμε τό ορθόν, ερειδόμενοι επί των αρχών της νοήσεως καί των μεθόδων της Λογικής επιστήμης.
Στήν Ελληνική κοινωνία του 5ου αιώνος π.Χ. εκείνος, πού θεμελίωσε τήν διαλεκτική, ήταν ο φιλόσοφος Σωκράτης, αλλά εκείνος, ο οποίος τήν επιστημονικοποίησε καί τήν ανήγαγε σέ μοναδική μέθοδο ευρέσεως της αληθείας, ήταν ο μαθητής του, μέγας Μαθηματικός καί Φιλόσοφος Πλάτων.
Οι διάλογοί του πέραν της αισθητικής απολαύσεως, τήν οποίαν προσφέρουν στόν αναγνώστη, είναι τά καλύτερα εργαλεία εκμαθήσεως της διαλεκτικής επιστήμης.
Σέ μίαν εποχή παραλλήλων μονολόγων καί ιδεολογικών ναρκισσισμών οι διάλογοι του Πλάτωνος είναι η καλύτερη προπόνηση γιά τό πλησίασμα της αληθείας. Όποιος διαβάσει έστω καί έναν Πλατωνικό διάλογο, θά τό αντιληφθεί αμέσως. Ο Πλάτων είναι ένας από τούς μεγαλυτέρους Διδασκάλους της Ανθρωπότητος. Είμαστε τυχεροί, πού είναι πρόγονός μας. Είναι ο ογδοηκοστός παππούς μας καί είμαστε τά ογδοντακισέγγονά του. Χωρίς τήν παραμικρή δόση υπερβολής είμαστε υπερήφανοι, διότι είμαστε απόγονοι τέτοιων γιγάντων του πνεύματος, οι οποίοι εξακολουθούν νά φωτίζουν όλους τούς τομείς της ανθρωπίνης δραστηριότητος, καταξιώνοντάς μας και αναδεικνύοντάς μας.

Δ. ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΥΝΕΒΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΔΕΣΜΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ

Οπως ξέρουμε, τήν Τρίτη Δέσμη τήν επιλέγουν οι μαθητές, οι οποίοι τά καταφέρνουν στά Αρχαία Ελληνικά καί ασχολούνται μέ τούς ΄Ελληνες Συγγραφείς κυρίως της κλασσικής εποχής. Κατά τεκμήριον λοιπόν αρέσκονται νά ασχολούνται μέ θέματα, τά οποία άπτονται των σπουδών τους.
Μέ αυτές τίς σκέψεις, λίγες ημέρες μετά τήν έναρξη των μαθημάτων του σχολικού έτους 1997-98 συγκροτήσαμε στήν Τρίτη Δέσμη του Σχολείου μας μία Ομάδα Μελέτης Ελλήνων Συγγραφέων, στήν οποία συμμετείχαν όλοι ανεξαιρέτως οι μαθητές της Δέσμης αυτής καθώς καί ο υπογράφων διδάσκων Καθηγητής τους.
Αντικείμενο της μελέτης μας θά ήταν ο Πλάτων καί τό έργο του. Συγκεκριμένα, κάθε μαθητής θά αναλάμβανε νά ερευνήσει καί νά διαπραγματευθεί έναν από τούς διαλόγους του Πλάτωνος, όχι από τούς μικρότερους σέ μέγεθος ούτε από τούς ευκολότερους.
Η Σεβαστή Βασιλ. Βαφειάδου ανέλαβε τόν διάλογο ΝΟΜΟΙ, πού αναφέρεται στήν Ιδανική Πολιτεία, στούς ΄Αρχοντες καί στήν Επιστημονική Νομοθεσία.
Η Ευφροσύνη Σωκρ. Γεωργιάδου ανέλαβε τήν ΠΟΛΙΤΕΙΑΝ, πού διαπραγματεύεται τό δίκαιον του ισχυροτέρου καί τήν ουσία της δικαιοσύνης.
Η Βασιλεία Σωτηρ. Ελευθεριάδου τόν ΜΕΝΩΝΑ, πού αναφέρεται στό διδακτόν της όλης αρετής καί στήν θεωρία της αναμνήσεως.
Η Μαρία Ανδρ. Κατσάνη τόν ΕΥΘΥΔΗΜΟΝ, που αναφέρεται στά σοφίσματα καί στούς παραλογισμούς της σοφιστικής τέχνης.
Η Μαρία Νικολ. Κυριακέα τόν ΘΕΑΙΤΗΤΟΝ, πού αναφέρεται στήν θεωρία της γνώσεως.
Η Πιπίνα Στυλ. Μακρυνού τον ΦΑΙΔΩΝΑ, που αναφέρεται στήν ουσία της ψυχής καί στήν αθανασία της.
Η Ευαγγελία Αριστείδ. Μπασιμακοπούλου τον ΣΟΦΙΣΤΗΝ, πού αναφέρεται στήν θεωρία του Όντος καί του Μή Όντος, καθώς καί στήν προσωπογραφία του σοφιστού.
Η Όλγα Κυριακ. Νικολάου τον ΤΙΜΑΙΟΝ, πού αναφέρεται στόν περίφημο μύθο της Ατλαντίδος καί στήν δημιουργία του Κόσμου κατά τους Έλληνες.
Η Ελένη Χρηστ. Παπουτσή τόν ΓΟΡΓΙΑΝ, πού αναφέρεται στόν έλεγχο της σοφιστικής.
Η Ευγενία Παντελ. Σπετσιώτη τόν ΛΑΧΗΤΑ, πού αναφέρεται στήν ουσία της ανδρείας καί τέλος
Η Ιωάννα Γεωργ. Σπυράκη ανέλαβε τόν ΦΑΙΔΡΟΝ, πού αναφέρεται στόν έρωτα καί στήν θεωρία των ιδεών.
Η εργασία όλων μαζί καί του καθενός ξεχωριστά δέν θα ήταν καθόλου εύκολη. Σέ κάθε εργασία έπρεπε απαραιτήτως νά περιέχονται τά εξής κεφάλαια.

  1. Εισαγωγή: Τρόπος εργασίας, σκοπός της εργασίας καί αφορμή της
  2. Τά πρόσωπα του διαλόγου: Βιογραφικά - Χαρακτηρισμός τους
  3. Τόπος καί χρόνος της συγγραφής του διαλόγου καί της διεξαγωγής του
  4. Δομή του διαλόγου
  5. Ευρύτατη περίληψη του διαλόγου
  6. Επιχειρήματα των συνομιλητών
  7. Τό κεντρικό η τά κεντρικά θέματα του διαλόγου
  8. Σέ ποιά άλλα έργα του ο συγγραφεύς ασχολείται μέ τά ίδια θέματα
  9. Ποίοι άλλοι συγγραφείς έχουν ασχοληθεί μέ τά ίδια θέματα καί ποιες είναι οι απόψεις τους
  10. Ο Πλάτων καί τό σύνολο του έργου του
  11. Εικόνες καί φωτογραφίες
  12. Χρησιμοποιηθείσα βιβλιογραφία
  13. Πίναξ περιεχομένων
Προτάθηκαν δειγματοληπτικώς τά εξής βιβλία.
  1. Εκδόσεις Παπύρου των Πλατωνικών διαλόγων
  2. Εκδόσεις Κάκτου των Πλατωνικών διαλόγων
  3. Εκδόσεις Ζαχαρόπουλου των Πλατωνικών διαλόγων
  4. Εκδοτική Αθηνών: Ιστορία του Ελληνικού ΄Εθνους, τόμος Γ2
  5. Αλμπιν Λέσκυ: Ιστορία Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας
  6. Ρομπέρ Φλασελιέρ: Ιστορία Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας
  7. Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος: Εισαγωγή στόν Πλάτωνα
  8. Κ. Βουδούρης: Πλατωνική Φιλοσοφία
  9. Βέρνερ Γαίγκερ: Παιδεία
  10. A.E. Taylor: Plato, The Man and his Work, London, 1966
  11. F.M. Cornford: Plato's Theory of Knowledge, London, 1967
  12. G.C. Field: Plato and his Contemporaries, London, 1967
  13. U.v. Willamovitz: Platon, Berlin, 1920
  14. J. Chaix-Ruy: La pensee de Platon, Paris, 1966
  15. C. Librizzi: Platone o la ricerca de la liberta, Padova, 1965
Δόθηκε επίσης καί η μέθοδος της εργασίας ως εξής.
  1. Κάνουμε μία πρώτη ανάγνωση του διαλόγου στό σπίτι ή στήν βιβλιοθήκη.
  2. Κατά τήν δεύτερη καί συστηματική ανάγνωση κρατούμε σημειώσεις των σπουδαιοτέρων σημείων σέ δελτία (καρτέλλες), πού τίς τοποθετούμε σέ καρτελλοθήκη ή κλασσέρ, μή ξεχνώντας νά γράψουμε στό κάτω μέρος του κάθε δελτίου: Τον συγγραφέα, τόν τίτλο του έργου του, τόν αριθμό του κεφαλαίου ή της σελίδος, τόν Εκδοτικό οίκο, τόν τόπο εκδόσεως καί τήν χρονολογία εκδόσεως.
  3. Όταν γραφούν οι σημειώσεις στά δελτία, είναι δυνατόν νά γραφεί η δομή του διαλόγου καθώς καί η ευρεία περίληψη του διαλόγου.
  4. Κατόπιν κατατάσσουμε τά δελτία μέ κριτήριο τόν συγγραφέα ή τά επί μέρους θέματα ή τά επιχειρήματα (λογικά, ηθικά, μεταφυσικά, πολιτικά, συναισθηματικά κ.λπ.).
  5. Από τά βοηθητικά βιβλία, πού παραθέτουμε, καθώς καί από άλλα πού θά βρούμε εν πορεία, διαβάζουμε γιά τό περιεχόμενο των υπολοίπων έργων του Πλάτωνος καί μεταφέρουμε τίς περιλήψεις τους σέ δελτία, σημειώνοντας οπωσδήποτε τό όνομα του συγκεκριμένου έργου καί τό κεφάλαιό του. ΄Ετσι μπορούμε νά απαντήσουμε στήν ερώτηση, εάν έχει ασχοληθεί ο Πλάτων καί στά άλλα έργα του μέ τά υπό εξέταση θέματα του διαλόγου μας.
  6. Διαβάζουμε τούς συγγραφείς, πού παραθέτουμε, γιά να δούμε, τί γράφουν γιά τά θέματα, τά οποία μας απασχολούν, καί κρατάμε τίς απαραίτητες σημειώσεις σέ δελτία, σημειώνοντας οπωσδήποτε από κάτω: Τό όνομα του συγγραφέως, τόν τίτλο του βιβλίου του, τόν αριθμό της σελίδος, τόν εκδοτικό οίκο, τήν πόλη εκδόσεως καί τήν χρονολογία εκδόσεως.
  7. Τά βιβλία είναι δυνατόν νά ευρεθούν σέ βιβλιοθ[ηκες: Στό Κερατσίνι, στόν Πειραιά, στό Φιλοσοφικό Σπουδαστήριο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στήν Πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου, στήν Βιβλιοθήκη του Βρεττανικού Συμβουλίου, στό Ινστιτούτο Γκαίτε Αθηνών, στό Ιταλικό Ινστιτούτο Αθηνών καί στό Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών ή καί στό ελεύθερο εμπόριο.
Τό χρονοδιάγραμμα των επιμέρους εργασιών ήταν τό εξής.
  1. Μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου 1997 (πλήρες δεκαπενθήμερο) γίνεται η πρώτη αβίαστη ανάγνωση του διαλόγου.
  2. Γιά δύο μήνες (Οκτώβριο καί Νοέμβριο του 1997) κρατάμε τίς σημειώσεις στά δελτία μας στό σπίτι ή στίς βιβλιοθήκες. Αυτή η εργασία είναι ευχάριστη, αλλά χρειάζεται σύστημα καί προγραμματισμό.
  3. Γιά έναν μηνα (Δεκέμβριο 1997) γράφουμε σέ χαρτιά φωτοτυπικού μεγέθους Α4 (επί της μιας σελίδος μόνο) τήν εργασία μας μέ καλό στυλό, γιά νά μπορεί νά αναπαραχθεί καί νά εκδοθεί ενδεχομένως μέ τήν βοήθεια της Δημαρχίας.
  4. Γιά οποιοδήποτε σχετικό πρόβλημα προκύπτει, ο Λυκειάρχης είναι στήν διάθεση των μαθητών κάθε εργάσιμη ημέρα καί κυρίως πρό της καθημερινής ενάρξεως του Σχολείου.
  5. Η εργασία θά παραδοθεί τήν πρώτη ημέρα μετά τίς διακοπές των Χριστουγέννων (8 Ιανουαρίου 1998).

Όλες αυτές οι οδηγίες καί τό χρονοδιάγραμμα δόθηκαν ακριβώς στίς 17 Σεπτεμβρίου 1997. Τό μόνο όμως, πού δέν κατέστη δυνατόν νά τηρηθεί, ήταν τό χρονοδιάγραμμα, διότι ο όγκος των εργασιών ήταν πράγματι μεγάλος καί οι περισσότερες εργασίες παραδόθηκαν περί τά μέσα Μαρτίου του 1998.
Όσο περνούσε ο χρόνος τόσο οι απορίες των μαθητών όσο καί οι υποδείξεις του διδασκάλου τους πλήθαιναν. Πολλά προβλήματα λύνονταν ή από κοινου ή μέ προσωπικές συνεντεύξεις καί έλεγχο των προκαταρκτικών εργασιών. Κάθε μέρα όλο καί περισσότερο αποκαλύπτετο σε όλους μας ένας κόσμος αρχικά άγνωστος καί παράξενος, αλλά ύστερα όμορφος, πολύ όμορφος, ένας κόσμος ιδεών, πού μας τραβούσε από τά καθημερινά πρός τά αιώνια, από τά φθαρτά πρός τά άφθαρτα, από τά μή όντα πρός τά όντα, από τήν γνώμη στήν γνώση, από τήν θνητή φύση πρός τήν αθανασία.
Ο κόπος όλων ήταν μεγάλος. Κανένας όμως δέν είναι τόσο αδύναμος, ώστε νά μήν φέρει σέ πέρας τήν αποστολή, πού αναλαμβάνει. Καί η συγκεκριμένη αποστολή συγγραφής εργασιών επί των Πλατωνικών διαλόγων είχε ένα ηρωϊκό στοιχείο. Ο καθένας ήταν ελεύθερος νά σταματήσει. Θά είχε άλλωστε πολλές προφάσεις στήν διάθεσή του καί εύκολα πιστευτές: ΄Ελλειψη χρόνου, προετοιμασία γιά τίς Γενικές Εξετάσεις, έλλειψη ορατής αμοιβής.
Καί όμως κανένας δέν δείλιασε, έστω καί εάν οι πειρασμοί ήταν μεγάλοι. Τήν ώρα πού άλλοι πήγαιναν περίπατο, οι συγκεκριμένοι μαθητές έπρεπε νά εργάζονται. Αυτό συνιστά προσωπική ανδρεία. «Της δ' αρετής προπάροιθε Θεοί ιδρώτα έθηκαν αθάνατοι», όπως λέγει καί ο Ησίοδος. Τό αποτέλεσμα όμως ξεπέρασε καί τίς πλέον αισιόδοξες προσδοκίες καί του διδασκάλου καί των μαθητών του. Οι τελευταίοι μάλιστα δέν μπορούσαν ποτέ νά φαντασθούν, ότι έχουν τόσο μεγάλες δυνατότητες.
Καί ο στέφανος της νίκης δέν ήταν χρυσός. Δέν ήταν κάν από κότινο. Ηταν απλώς η αυτοαντίληψη της αξίας τους καί η επιβράβευση της επιμονής τους καί της συστηματικής προσπαθείας τους. Ηταν τό απλό ΕΥΓΕ του διδασκάλου τους καί των επαϊόντων. Ηταν η καταξίωση της τόσο συκοφαντημένης γενιάς τους. Ηταν η απόδειξη, ότι σχολείο δέν είναι μόνον τά κτήρια καί τά μέσα (άλλωστε οι περισσότεροι της γενιάς μου σπούδασαν σέ σχολεία, τά οποία από πλευράς υποδομής δέν είχαν τίποτε, πού νά θυμίζει σχολε[ιο), αλλά είναι οι μαθητές καί οι Καθηγητές τους. Αυτοί είναι τό Σχολείο. Φτιάξτε μαθητές, πού νά θέλουν νά μαθαίνουν (αυτό άλλωστε σημαίνει μαθητής) καί φτιάξτε Καθηγητές Αρχοντες, όπως τούς περιγράφει ο Πλάτων στό 6ο βιβλίο των Νόμων του, καί τότε θά δήτε, πώς θά απογειωθεί η Ελληνική Παιδεία. Η υλική υποδομή είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη γιά τήν άνοδο της Παιδείας.
Η νέα Ελληνική γενιά μπορεί νά ντύνεται διαφορετικά από τίς προηγούμενες, μπορεί νά χορεύει διαφορετικούς χορούς, μπορεί νά έχει διαφορετικούς τρόπους διασκεδάσεως, όμως έχει μίαν υψηλής στάθμης φιλοπατρία, μίαν γνώση του ιστορικού χρόνου, μίαν σαφή αντίληψη της διαχρονικής αξίας των Ελλήνων και μίαν αποφασιστικότητα μέχρις αυτοθυσίας γιά τήν υπεράσπιση των Ελληνικών αξιών. Οι ΄Ελληνες νέοι είναι ο σύγχρονος ισχυρός κρίκος μίας τεράστιας αλυσίδας, της οποίας η αρχή χάνεται στά εκατομμύρια χρόνια της προϊστορίας καί η συνέχειά της χάνεται στό απώτατο μέλλον.
Μέ τό βιβλίο αυτό θέλουμε νά δείξουμε, ότι η συστηματική προσπάθεια καί ο καθορισμός εφικτών, αλλά όχι εύκολων στόχων, είναι οι αναγκαίοι όροι, γιά νά επιτύχουμε στήν ζωή.
Οι εργασίες δέν διεκδικούν τό αλάθητο. Αύτό τό αφήνουμε στούς Πάπες καί στους πεθαμένους. ΄Ισως κάποιοι άλλοι νά τίς έκαναν καλύτερες. Μακάρι! Εμείς απλώς θελήσαμε νά δώσουμε ένα δείγμα εργασίας ενός συνηθισμένου δημοσίου Σχολείου μίας συνηθισμένης περιοχής της Ελλάδος.
Τά χειρόγραφα κείμενα διορθώθηκαν γραμματικά, συντακτικά καί εννοιολογικά από τον υπογράφοντα. Τό ίδιο έγινε καί στά τυπογραφικά δοκίμια. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια ακόμη καί τήν τελευταία στιγμή, τό βιβλίο νά κυκλοφορήσει στό πολυτονικό σύστημα, διότι πιστεύουμε, ότι είναι θέμα εθνικής αντιστάσεως η υπεράσπιση της γλώσσης μας, προκειμένου αυτή νά μήν κατρακυλήσει εντέχνως στό ατονικό, στήν φωνητική ορθογραφία καί στήν καθιέρωση του λατινικου αλφαβήτου, τό οποίο δυστυχώς ήδη εφαρμόζεται στίς πινακίδες όλων των ελληνικών αυτοκινήτων.
Εάν τελικώς αυτό δέν επιτευχθεί, θά οφείλεται στήν ασυμβατότητα του προσωπικου Ηλεκτρονικού Υπολογιστή, στόν οποίο έγινε η πληκτρολόγηση των κειμένων καί του Υπολογιστή Μάκιντος της Δ.Ε.Π.Α.Κ. στόν οποίο έγιναν η σελιδοποίηση καί οι λοιπές εργασίες.
Κρατάτε στά χέρια σας τόν μόχθο εξήντα μηνών μαθητικής εργασίας (Ενδεκα μαθητές επί πεντέμιση μήνες ο καθένας). Η πρόθεση ήταν ευγενής. Η απόφαση ήταν μεγάλη. Ο κίνδυνος αποτυχίας μεγαλύτερος. «Κράτιστοι δ� αν τήν ψυχήν δικαίως κριθείεν οι τά τε δεινά καί τά ηδέα σαφέστατα γιγνώσκοντες καί διά ταύτα μή αποτρεπόμενοι εκ των κινδύνων». (Θουκυδίδου, Περικλέους Επιτάφιος, 2, 39). Εγώ καί οι μαθητές μου θά είμαστε ευχαριστημένοι, εάν δώσουμε τήν αφορμή σέ κάθε αναγνώστη νά στοχασθεί έστω καί γιά λίγο καί νά ανυψωθεί ψυχικά καί πνευματικά. Καί θά αισθανθούμε υπερήφανοι, εάν κάποιοι μας μιμηθούν καί μας ξεπεράσουν.

Ε. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Θά ήταν ασύγγνωστη παράλειψη, εάν δέν εκφράζαμε τίς θερμές μας ευχαριστίες στόν Δήμαρχο Κερατσινίου Γεώργιο Χάσκα, στους Αντιδημάρχους Κερατσινίου καί σέ όλους τούς Δημοτικούς Συμβούλους γιά τήν αγάπη, μέ τήν οποία περιέβαλαν τό έργο αυτό, καί τήν απόφαση, τήν οποία έλαβαν, να χρηματοδοτήσουν τήν έκδοση αυτή.
Επίσης θέλουμε νά ευχαριστήσουμε τόν Πρόεδρο της Δ.Ε.Π.Α.Κ. Λάζαρο Λαζαρίδη καί τόν υπεύθυνο του Τμήματος Γραφικών Τεχνών και Εκδόσεων της Δημοτικής Επιχειρήσεως Πολιτισμού καί Αναψυχής Κερατσινίου, Μιλτιάδη Κοζάνη γιά τόν συντονισμό της όλης εργασίας εκδόσεως.
Τήν Κατερίνα Κρεμαστιώτη, στέλεχος της Δ.Ε.Π.Α.Κ., υπεύθυνη σελιδοποιήσεως καί καλλιτεχνικής παρουσιάσεως, η οποία μέ τίς εμπνεύσεις καί τίς υλοποιήσεις τους δημιούργησε τό αισθητικό αποτέλεσμα του βιβλίου.
Τήν Δήμητρα Μουστάκη, δακτυλογράφο της Δημαρχίας, η οποία μέ τίς γνώσεις της Ελληνικής Γλώσσης καί ιδίως της Αρχαίας Ελληνικής (είναι μαθήτρια του Τρίτου έτους σπουδών Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης της Ελληνικής Αγωγής, στήν οδό Στουρνάρη 57, στήν Αθήνα), κατέστησε δυνατή μέ ταχύτητα καί ακρίβεια τήν μεταφορά δυσκόλων καί δυσαναγνώστων κειμένων από τά χειρόγραφα στόν ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Τόν Χρήστο Παντελή, Προϊστάμενο Δημοσίων Σχέσεων του Δήμου Κερατσινίου. Τήν Μαργαρίτα Μενέγου καί τήν Κωνσταντίνα Κοντογούρη, υπεύθυνες του Γραφείου Παιδείας του Δήμου Κερατσινίου. Επίσης τόν Πρόεδρο της Επιτροπής Παιδείας, Ζαχαρία Ζούπη.
Τέλος, επειδή δέν υπάρχει πνευματική παρθενογένεση, θέλουμε νά εύχαριστήσουμε όλους ανεξαιρέτως τούς Καθηγητές του 1ου Λυκείου Κερατσινίου, οι οποίοι μέ την επιστημονική τους κατάρτιση, μέ τόν νεανικό τους ζήλο καί μέ τον καθημερινό τους μόχθο, αλλά κυρίως μέ τήν αγάπη τους γιά τό λειτούργημα, πού επιτελούν υπό αντίξοες συνθήκες, προσφέρουν τήν γνώση ως μεταλαμπάδευση αναλισκόμενοι υπέρ των μαθητών τους. Χωρίς αυτούς τούς σεμνούς εργάτες του πνεύματος δέν θά υπήρχε τό κατάλληλο μαθητικό υπόβαθρο γιά μία τέτοιου είδους εργασία.
Τό Λύκειό μας, μαθαίνει στούς μαθητές του, πως νά μαθαίνουν. Τούς διδάσκει κανόνες ορθής συμπεριφοράς καί τούς εμπνέει μέ ελληνικά καί πανανθρώπινα ιδανικά. Δέν είναι η κατάλληλη στιγμή, γιά νά μνημονεύσουμε τά αμέτρητα θεατρικά έργα, πού έχουμε ανεβάσει, τίς δεκάδες διαλέξεις, πού έχουμε διοργανώσει, τήν έκδοση της σχολικής μας Εφημερίδος, τίς περιβαλλοντολογικές μας ομάδες, τίς αθλητικές μας ομάδες, τίς εκθέσεις βιβλίων, τίς συναυλίες μουσικής όλων των ειδών, τά συγκροτήματα καί τίς χορευτικές μας ομάδες. Είμαστε μία παραγωγική κυψέλη, μέ σωστές σχέσεις Συλλόγου Γονέων, Καθηγητών, Μαθητών καί Τοπικής Κοινωνίας. Καί όλα αυτά δέν συμβαίνουν τυχαία.
Θέλουμε επίσης νά ευχαριστήσουμε τόν Προϊστάμενο του 3ου Γραφείου Δ.Ε. Πειραιώς Πέτρο Δημητράκο, ο οποίος αθόρυβα, αποτελεσματικά καί χωρίς νά προκαλεί εντάσεις, δημιουργεί τό κατάλληλο κλίμα γιά τήν σωστή λειτουργία των Σχολείων της περιοχής ευθύνης τους καί επομένως καί του δικού μας Σχολείου.
Καταλήγοντας θέλουμε νά ευχαριστήσουμε τούς Γονείς των συγκεκριμένων συγγραφέων-μαθητών. Χωρίς αυτούς δέν θά υπήρχε τό ιδεώδες οικογενειακό κλίμα, γιά νά εκκολαφθούν τέτοιοι μαθητές. Είμαστε από αυτούς, πού πιστεύουν, ότι η Οικογένεια είναι τό θεμέλιο της Κοινωνίας. ΄Οπου η Οικογένεια χλευάστηκε ή παρακάμφθηκε, η Κοινωνία εξέπεσε. Τιμή λοιπόν σέ όλους τούς Πατέρες καί τίς Μητέρες, πού γέννησαν καί κυρίως ανέθρεψαν τέτοια παιδιά. Τούς είμαστε όλοι ευγνώμονες.
Τό μεγαλύτερο όμως Εύγε ανήκει δικαιωματικά στούς ίδιους τούς συγγραφείς-μαθητές, πού μας οδηγούν μέσω πνευματικών ατραπών στήν αντίληψη, ότι τά είδωλα σπηλαίου, όπως λέγει ο Πλάτων στήν ΠΟΛΙΤΕΙΑΝ του (514α), δέν είναι οι πραγματικότητες. Συγχαρητήρια γιά τήν εργασία τους καί τούς ευχόμαστε, νά μήν πάρουν τά μυαλά τους αέρα. Είναι μακρύς ο δρόμος. Τούς περιμένει μία ολόκληρη ζωή. Ας έχουν υπ' όψη τους Τό Πρώτο Σκαλί του Κωνσταντίνου Καβάφη. Μέ μία πολύ μικρή τροποποίηση:

Μαθητής:Αλλοίμονον, είν' υψηλή τό βλέπω,
πολύ υψηλή της Επιστήμης η σκάλα...
..........................................
Διδάσκαλος:Κι αν είσαι στό σκαλί τό πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κι ευτυχισμένος.
Εδώ πού έφθασες, λίγο δέν είναι,
τόσο πού έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη τό σκαλί τό πρώτο
πολύ από τόν κοινό τόν κόσμο απέχει.
Εις τό σκαλί γιά νά πατήσεις τούτο
πρέπει μέ τό δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών τήν πόλι.



Κερατσίνι, 28 Μαϊου 1998

Παναγιώτης Κων. Μητροπέτρος
Φιλόγογος-Νομικός
Λυκειάρχης του 1ου Λυκείου Κερατσινίου